انواع مادربرد کامپیوتر چیست؟ شرح کامل ابعاد و کارایی انواع مادربرد

مادربرد، به عنوان بستر اصلی قطعات کامپیوتر، نقشی اساسی در عملکرد و کارایی کلی سیستم ایفا می‌کند. این بُردِ مادر، میزبان پردازنده، حافظه، چیپست و سایر اجزای حیاتی بوده و از طریق پورت‌ها و درگاه‌های متعدد، امکان اتصال و تبادل اطلاعات بین آن‌ها را فراهم می‌سازد. از مهم‌ترین فاکتورها در هنگام انتخاب یک مادربرد، توجه به ابعاد، نوع سوکت و چیپست آن است. در این مقاله به بررسی دقیق انواع مادربرد بر اساس فاکتورهای ذکر شده، می‌پردازیم تا بتوانید در هنگام خرید مادربرد، انتخابی آگاهانه داشته باشید.

معرفی انواع مادربرد کامپیوتر بر اساس ابعاد

مادربردها در ابعاد و فرم‌فاکتورهای مختلفی تولید می‌شوند که هر کدام مزایا و کاربردهای خاص خود را دارند. بنابراین انتخاب بین مادربردهای Mini-ITX و Micro-ATX

• مادربرد Mini-ITX

مادربرد Mini-ITX با ابعاد کوچک 17*17 سانتی‌متر کوچک‌ترین عضو مادربردهای امروزی محسوب می‌شود و در میان کاربران به مادربرد ITX نیز شناخته می‌شود. مادربردهای Mini-ITX حتی از مادربردهای Micro-ATX نیز کوچکتر هستند و برای سیستم‌های جمع‌وجور و کم‌مصرف مناسب‌اند. این مادربرد، با وجود ابعاد کوچک، امکانات قابل قبولی را ارائه می‌دهد و برای طیف وسیعی از کاربران از جمله سیستم‌های با کاربری HTPC (Home Theater PC)، سیستم‌های اداری با نیازهای پایه و کیس‌های کوچک و جمع‌وجور ایده‌آل هستند.

مزایا و معایب مادربردهای Mini-ITX

⇑ همانطور که گفته شد، مادربردهای Mini-ITX برای کیس‌های کوچک و جمع‌وجور مانند کیس‌های SFF (Small Form Factor) و کیس‌های HTPC طراحی شده‌اند و فضای بسیار کمی را اشغال می‌کنند. همچنین به دلیل ابعاد کوچک، مادربردهای Mini-ITX مصرف انرژی پایین‌تری نسبت به دیگر مادربردها دارند. به طور کلی، مادربردهای Mini-ITX از قیمت پایین‌تری نسبت به مادربردهای ATX و Micro-ATX برخوردار هستند و به دلیل ابعاد و وزن کم، این مادربردها به راحتی قابل حمل هستند و برای سیستم‌هایی که به طور مرتب جابجا می‌شوند، مناسب هستند.

⇓ مادربردهای Mini-ITX فضای محدودی برای اسلات‌های رم، پورت‌های توسعه و کارت‌های گرافیک دارند. به همین دلیل، برای سیستم‌هایی که به اسلات‌های رم زیاد، پورت‌های توسعه متنوع و یا کارت گرافیک قدرتمند نیاز دارند، مناسب نیستند. به دلیل فضای محدود، مادربردهای Mini-ITX پتانسیل پایین‌تری برای اورکلاک CPU و کارت گرافیک دارند. تنوع مدل مادربردهای Mini-ITX در مقایسه با مادربردهای ATX و Micro-ATX نیز بسیار پایین‌تر است.

مادربرد Mini-ITX برای چه کسانی مناسب است؟

• مادربردهای Mini-ITX به دلیل ابعاد کوچک، مصرف پایین انرژی و قیمت مناسب، برای سیستم های شخصی یا رایانه‌های اداری، ایده‌آل هستند.
• برای انجام کارهای روزمره مانند وب‌گردی، تماشای فیلم و کار با نرم‌افزارهای آفیس، مناسب هستند.
• اگر به دنبال ساخت سیستمی هستید که فضای کمی را اشغال کند، مادربردهای Mini-ITX به همراه کیس‌های کوچک و جمع‌وجور می‌توانند انتخاب مناسبی باشند.

البته، برخی از مادربردهای Mini-ITX از کارت گرافیک‌های قدرتمند نیز پشتیبانی می‌کنند و می‌توان از آن‌ها برای سیستم‌های گیمینگ رده پایین استفاده کرد. اما در انتخاب کارت گرافیک، به فضای محدود مادربرد توجه کنید.

• مادربرد Micro-ATX

مادربرد Micro-ATX با ابعاد 24.4*24.4 سانتی‌متر، کوچک‌تر از ATX و بزرگ‌تر از Mini-ITX است و به عنوان مادربرد mATX نیز شناخته می‌شود. مادربردهای Micro-ATX تعادل خوبی بین ابعاد و قابلیت‌های یک مادربرد دارند و برای طیف وسیعی از کاربری‌ها از جمله سیستم‌های اداری و خانگی، سیستم‌های گیمینگ رده‌ متوسط و به طور کالی برای کیس‌های میان‌رده ایده‌آل هستند.

مزایا و معایب مادربرد Micro-ATX

⇑ مادربردهای Micro-ATX فضای نسبتاً کمی را اشغال می‌کنند و برای اکثر کیس‌های میان‌رده مناسب‌اند. این مادربردها با ارائه امکانات قابل قبول و قیمتی مناسب، از نظر اقتصادی، به صرفه‌تر از مادربردهای ATX هستند. تنوع مادربردهای Micro-ATX در مقایسه با مادربردهای Mini-ITX بسیار بیشتر است. همچنین برخی از مادربردهای Micro-ATX از قابلیت اورکلاک CPU و کارت گرافیک مجزا نیز پشتیبانی می‌کنند.

⇓ مادربردهای Micro-ATX در مقایسه با مادربردهای ATX، فضای کمتری برای اسلات‌های رم، پورت‌های توسعه و کارت‌های گرافیک دارند. به دلیل فضای محدود، مادربردهای Micro-ATX پتانسیل پایین‌تری برای اورکلاک‌های سنگین CPU و کارت گرافیک دارند و برای سیستم‌هایی که فضای بسیار کمی دارند، مادربردهای Mini-ITX مناسب‌تر هستند.

مادربرد Micro-ATX برای چه کسانی مناسب است؟

• مادربردهای Micro-ATX با امکانات پایه تا پیشرفته برای سیستم‌های اداری و خانگی که به عملکرد و قابلیت‌های متنوع نیاز دارند، مناسب هستند.
• با وجود فضای نسبتاً محدود، برخی از مادربردهای Micro-ATX از کارت گرافیک‌های قدرتمند پشتیبانی می‌کنند و می‌توان از آن‌ها برای ساخت سیستم‌های گیمینگ رده‌متوسط استفاده کرد.
• مادربردهای Micro-ATX با اکثر کیس‌های میان‌رده سازگار هستند و می‌توان از آن‌ها برای ساخت سیستم‌های all-in-one و سیستم‌های رومیزی با ابعاد متوسط استفاده کرد.

• مادربرد ATX Standard) ATX)

مادربرد ATX با ابعاد 30.5 در 24.4 سانتی‌متر، رایج‌ترین و استانداردترین فرم فاکتور مادربرد در میان کاربران است. این مادربردها به دلیل فضای کافی برای اسلات‌های رم، پورت‌های توسعه و کارت‌های گرافیک، قابلیت اورکلاک و تنوع مدل بالا، برای طیف وسیعی از کاربری‌ها از جمله سیستم‌های اداری و خانگی، سیستم‌های گیمینگ، سیستم‌های ورک‌استیشن و سرورهای کوچک ایده‌آل هستند.

مزایا و معایب مادربرد ATX

⇑ مادربردهای ATX فضای کافی برای اسلات‌های رم، پورت‌های توسعه و کارت‌های گرافیک مختلف دارد. اکثر مادربردهای ATX از قابلیت اورکلاک CPU و کارت گرافیک پشتیبانی می‌کنند. مادربردهای ATX در تنوع مدل بسیار بالایی تولید می‌شوند و کاربران می‌توانند از بین مدل‌های مختلف با امکانات و قیمت‌های گوناگون، انتخاب کنند. مادربردهای ATX با اکثر کیس‌های موجود در بازار سازگار هستند.

⇓ در مقایسه با مادربردهای Mini-ITX و Micro-ATX، مادربردهای ATX فضای بیشتری را اشغال می‌کنند. به طور کلی، مادربردهای ATX از قیمت بالاتری نسبت به مادربردهای Mini-ITX و Micro-ATX برخوردار هستند.

مادربرد ATX برای چه کسانی مناسب است؟

• مدل‌های ساده از مادربردهای ATX برای انجام کارهای روزمره مانند وب‌گردی، تماشای فیلم و کار با نرم‌افزارهای آفیس، ایده‌آل هستند.
• با استفاده از کارت گرافیک‌های قدرتمند، می‌توان از مادربردهای ATX برای ساخت سیستم‌های گیمینگ رده متوسط استفاده کرد.
• برای انجام کارهای گرافیکی، رندرینگ و محاسبات سنگین، مادربردهای ATX با امکانات پیشرفته می‌توانند انتخاب مناسبی باشند.
• از مادربردهای ATX در سرورهای کوچک نیز استفاده می‌کنند.

• مادربرد E-ATX

مادربرد E-ATX یا Extended ATX، با ابعاد 30.5 در 33.8 سانتی‌متر، بزرگترین فرم فاکتور مادربرد در بین انواع مادربرد است. مادربرد های E-ATX فضای بسیار زیادی برای اسلات‌های رم، پورت‌های توسعه و کارت‌های گرافیک دارد، با قابلیت اورکلاک‌های سنگین و امکانات پیشرفته، برای سیستم‌های حرفه‌ای، ایستگاه‌های کاری و سرورهای قدرتمند ایده‌آل است.

مزایا و معایب مادربرد E-ATX

⇑ مادربردهای E-ATX فضای بسیار زیادی را برای اسلات‌های رم، پورت‌های توسعه و کارت‌های گرافیک مختلف فراهم می‌کنند. اکثر مادربردهای E-ATX از قابلیت اورکلاک‌های سنگین CPU و کارت گرافیک پشتیبانی می‌کنند.

⇓ مادربردهای E-ATX فضای بسیار زیادی را اشغال می‌کنند و برای کیس‌های معمولی مناسب نیستند. به طور کلی، مادربردهای E-ATX از قیمت بسیار بالایی نسبت به مادربردهای Mini-ITX، Micro-ATX و ATX برخوردار هستند و به دلیل ابعاد بزرگ، مادربردهای E-ATX با تعداد محدودی از کیس‌ها سازگار هستند.

مادربردهای E-ATX برای چه کسانی مناسب هستند؟

• برای سیستم‌های حرفه‌ای مانند سیستم‌های گیمینگ رده‌بالا، سیستم‌های رندرینگ و ویرایش ویدیو، سیستم‌های CAD/CAM و سیستم‌های هوش مصنوعی ایده‌آل هستند.
• مادربردهای E-ATX برای مشاغلی که به حداکثر قدرت پردازش و حافظه نیاز دارند، مناسب هستند.
• برای سرورهای قدرتمندی که به تعداد زیادی اسلات رم، پورت‌های توسعه و کارت‌های گرافیک نیاز دارند، ایده‌آل هستند.

• مادربرد AT

مادربردهای AT که مخفف Advanced Technology هستند، در اواسط دهه 1980 میلادی به عنوان نسل جدیدی از مادربردها معرفی شدند. این مادربردها در مقایسه با مادربردهای XT که در آن زمان رایج بودند، از ابعاد بزرگ‌تر، پورت‌های بیشتر و قابلیت‌های جدیدی مانند قابلیت تنظیم سرعت فن CPU برخوردار بودند. مادربردهای AT به دلیل برخی از معایب مانند طراحی پیچیده، مشکلات اتصالی و عدم سازگاری با کیس‌های جدید و عمر کوتاه، به سرعت جای خود را به مادربردهای ATX دادند. امروزه، مادربردهای AT به ندرت در سیستم‌های جدید استفاده می‌شوند. با این حال، هنوز هم می‌توان آن‌ها را در برخی از کامپیوترهای قدیمی یا سیستم‌های صنعتی پیدا کرد.

مزایا و معایب مادربرد AT

⇑ مادربردهای AT به دلیل طراحی ساده و استفاده از قطعات با کیفیت، از قابلیت اطمینان بالایی برخوردار هستند. مادربردهای AT به دلیل قدیمی بودن، در مقایسه با مادربردهای جدید، قیمت مناسبی دارند.

⇓ مادربردهای AT از نظر طراحی پیچیده بودند و نصب و پیکربندی آن‌ها دشوارتر از مادربردهای امروزی است. مادربردهای AT به دلیل طراحی خاص پین ​​و سوکت، مستعد مشکلات اتصالی هستند. مادربردهای AT با کیس‌های جدید ATX سازگار نیستند. مادربردهای AT به طور کلی مصرف برق بالایی دارند و در مقایسه با مادربردهای امروزی، گرمای بیشتری تولید می‌کنند. مادربردهای AT از فناوری‌های جدید مانند USB، PCI و AGP پشتیبانی نمی‌کنند.

مادربردهای AT برای چه کسانی مناسب است؟

• در برخی از کامپیوترهای قدیمی، برای کاربردهای خاص مانند اتوماسیون صنعتی یا تجهیزات پزشکی کاربرد دارند.
• برای کسانی که بصورت ریموت یا فریلنسر کار می‌کنند.
• به عنوان ابزار آموزشی برای آموزش مفاهیم پایه کامپیوتر مانند سخت‌افزار و نرم‌افزار، مورد استفاده قرار می‌گیرند.

• مادربرد BTX

مادربردهای BTX که مخفف Balanced Technology eXtended است، در اوایل دهه 2000 توسط شرکت Intel به عنوان جایگزینی برای مادربردهای ATX معرفی شدند. هدف از طراحی BTX، بهبود تهویه و خنک‌کنندگی سیستم بود. با این حال، به دلیل عدم پشتیبانی گسترده از سوی تولیدکنندگان کیس و قطعات جانبی، مادربردهای BTX عمر کوتاهی داشتند و به سرعت جای خود را به مادربردهای ATX دادند.

جمع‌بندی

در این مقاله، به معرفی و بررسی انواع مادربردها پرداختیم. مادربرد بخش اساسی کیس است و بدون آن، قطعاتی مثل پردازنده، رم و کارت گرافیک قابل استفاده نیستند. برای انتخاب مادربرد، باید نیازهای خود و تعداد قطعات را در نظر بگیرید و مطمئن شوید که ابعاد آن با کیس شما همخوانی دارد.